خرد در منظومه های حماسی فارسی و سنجش آن با متون زرتشتی (مطالعۀ موردی: گرشاسب نامه، بهمن نامه و کوش نامه)

منظومه­های حماسی فارسی غالباً روایات مربوط به ایران باستان را نقل می­کنند. با توجه به اینکه ممکن است پیشینة برخی از این روایات حماسیِ خارج از شاهنامه نیز به دوران ساسانی برسد، می­توان انتظار داشت که مفاهیم و باورهای زرتشتی هم در این منظومه­ها بی‌تأثیر نباشند. یکی از مهم‌ترین این مفاهیم خرد است. این نوشته به بررسی استمرار مفهوم خردِ مذکور در متون زردشتی در این منظومه­های حماسی می­پردازد. بررسی موردی و مقایسة متون زرتشتی و منظومه­های مورد نظر دربارة مفهوم خرد نشان می­دهد که این منظومه­ها نه‌تنها در مورد اهمیت مفهوم خرد، که حتی در توصیف ویژگی­ها و تشبیهاتی که در مورد این مفهوم به کار می­برند، پیرو ادبیات زرتشتی، به­ویژه ادبیات پهلوی، هستند. هرچند تأثیرپذیری منظومه­های مورد بررسی در مورد مفهوم خرد و اهمّیت و نقش آن از متون زرتشتی به اندازۀ شاهنامه فردوسی نیست، ولی باز هم ردّ پای متون زرتشتی را می­توان در آن‌ها دنبال کرد، به­ویژه در گرشاسب­نامه که بیت­های بیشتری را به خرد اختصاص می­دهد و تشبیهات نزدیکتری به متون پهلوی را نقل می‌کند.